Iñigo Ed Regalado

Iñigo Ed Regalado (1855- 1896 ) siya ay isa

ring kuwentista, nobelista at mamahayag ngunit ang buong linamnam at tamis ng kaniyang pagkamulat ay sa kaniyang mga tula malalasap. Tinalakay niya sa kaniyang mga tula ang buhay sa daigdig, ang mga bagay- bagay sa kapaligiran at ang mga di mapapasubaliang katotohan ng buhay.

MGA AKDA

Sa mga unang taon ng 1900, sumulat si Regalado

 sa mga pahayagan tulad ng Ang Mithi, Pagkakaisa, Watawat, at Pliegong Tagalog. Naging patnugot dn siyá ng mga magasing Ilang-ilang at Liwayway. Naging konsehal din siyá ng Maynila nang ilang termino.

Labingwalong taóng gulang lámang si Regalado nang sulatin niyá ang kaniyang unang nobela, ang Madaling-araw, na nasundan ng marami pa. Nakapaglabas din siyá ng mga koleksiyon ng mga tula tulad ng Damdamin at Bulalakaw ng Paggiliw, at maikling kuwento gaya ng “Sa Laot ng Kapalaran.” Nakapagsulat din siyá ng libretto, tulad ngHinilawod (1970) at mga isahing-yugtong dula gaya ng Isang Panyo Lamang, Mahiwagang Tao at Sa Bundok.

Sumulat din si Ragalado ng malawakang pag-aaral tungkol sa nobela, ang “Ang Pagkaunlad ng Nobelang Tagalog,” at ibinahagi niyá ito sa isang talumpating itinaguyod ng Surian ng Wikang Pambansa.

Isinilang si Iñigo Ed. Regalado noong 19 Marso1888 sa Sampaloc, Maynila. Anak siyá nina Iñigo Corcuera Regalado, isa ring sikat na manunulat, at Saturnina Reyes. Napangasawa niyá si Leonisa Bonus. Nag-aral si Regalado sa Escuela Municipal de Sampaloc. Nang mamatay ang kaniyang ama, sinuportahan niyá ang sariling pag-aaral. Nagtapos siyá ng bachiller en artes sa Liceo de Manila, at bachiller en leyes sa La Jurisprudencia. Nagenrol din siyá sa University of the Philippines School of Fine Arts. Dito ay naging guro niyá si Fabian de la Rosa at naging kaklase sina Fernando Amorsolo at Guillermo Tolentino. (GSZ)

  

PANGKALAHATANG BUOD: Isinulat ni Iñigo Ed. Regalado noong disiotso anyos siya, ang Madaling Araw ay masalimuot at malawak na nobelang tinalakay ang maraming bagay mula pansarili hanggang panlipunan at pampulitikang usapin. Isang malaking hibla, na sinusuhayan ng ilang salaysay ang nag-uugnay sa pakikipagsapalaran ng mga tauhan. Si Mauro, isang makatang pintor ay napamahal kay Luisa, na ang magulang ay yamot sa nasabing binata. Napaibig naman si Daniel kay Nieves na anak ng isang mayaman. Ang hadlang sa kanilang pag-iibigan ay hindi lamang mula sa mga magulang, bagkus maging kay Pendoy, na nabalani sa dalawang dalaga. Noong una, naniwala ang dalawang binata sa mga maling pinagsasabi ni Pendoy laban sa dalawang dalaga. Tinalakay din ng nobela ang kondisyong panlipunan at pampulitika, lalo na ang mga dukhang pinagsamantalahan ng gaya nina Kapitan Leon, ang tiyo ni Mauro na gahamang dayuhang kapitalista. Isinakataga naman ni Juan Galit ang pangunahing tema ng nobela. Nagbabala si Juan Galit na dadanak ang dugo para sa pakikibaka, dahil tanging iyon lamang ang paraan upang maintindig nito muli ang sarili mula sa karukhaan at kaalipustaan.

PAMBUNGAD NA TALA: Ang Madaling Araw ay may tekstura ng mga naunang akda, gaya ng sinulat nina Roman Reyes at Valeriano Hernandez Peña, na gumamit ng matitingkad na imahen ng pamumuhay at gawi ng maraming bayan sa rehiyong Tagalog. Ngunit kaalinsabay ng ganitong paglalarawan ang mababalasik na tagpo ng pag-aaklas ng manggagawa, ang maiinit na pagtatalo sa paggamit ng mga paraan upang baguhin ang lipunan, at sa isang kabanata, itinampok ang kasapi ng Liga ng mga Kontra-Imperyalista at tinalakay ang mga pangunahing prinsipyo ng kilusang ito na tumututol na gawing estado ng Amerika ang Pilipinas.

Sinasaklaw ng nobela ang pagbabago ng Maynila at ang 

pagbabago ng mga tao sa isang lipunan. Ang Maynila, magandang siyudad ng Pilipinas ay may ikinukubling kabulukan. Ang mga babaeng animo’y malilinis at mararangal ay may itinatagong kabulaanan. Nakatuon ang nobela sa paglalaho ng puri at katwiran ng isang tao. Ang mga pangyayari sa nobela ay umiikot sa panloloko, pagtataksil, eskandalo at pighati. Binigyang buhay dito ang mga karakter ng mga pangunahing tauhan na sina Pakito, Bandino at Nenita. Umiinog ang nobela sa mga masaya at maningning ngunit maingay at masalimuot na buhay ng mga karakter. Bawat isa   ay  mayroong   mga mahahalagang   papel  na   ginagampanan  na  nagpapakita  ng   tunay   na karanasan. Ang nobelang ito ay nakatuon sa pagtataksil ng isang babaeng tinitingala sa mataas na

antas ng lipunan. Sa kabila ng kagandahang pinagkakaguluhan ng maraming kalalakihan, ay may nakatagong kahalayan. Ang pagkasira ng buhay ng isang tao, pagkawasak ng isang iniingatang pangalan at pagkawala ng mga taong pinag-uukulan ng pag-ibig ay binigyang-diin sa nobela. Inihahayag ng nobelang ito ang mga tunay na mga karanasan at pangyayari na naghahatid ng  mga   mensaheng   makapupukaw   sa   kamalayan   ng   isang   mambabasa.   Inilalahad  nito   ang katuturan ng pamagat na Sampaguitang Walang Bango

  

Mga Kaisipan: Dapat matuto tayong makuntento sa mga bagay na mayroon tayo sapagkat ang isang taong kuntento sa mga kung anong mayroon siya ang nagtatagumpay sa buhay at pinagpapala ng Maykapal. Huwag natin gawin sa iba ang ayaw nating gawin sa atin Ang  pagdedesisyon  ay  pinag-iisipan  ng   makailang   beses  upang  sa   huli   ay   hindi   ito pagsisihan.

References:

https://pinoypanitik.weebly.com/panahon-ng-amerikano.html

https://philippineculturaleducation.com.ph/regalado-inigo-ed/

http://wordsareverypowerful.blogspot.com/2009/02/madaling-araw.html

https://docslide.net/documents/pagsusuri-ng-nobelang-sampaguitang-walang-bango.html